Soạn bài “Gương hiền” của Ngô Thì Nhậm

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

– Ngô Thì Nhậm (1764 – 1803) hiệu Hi Doãn.
– Ông quê ở Thanh Oai, trấn Sơn Nam (nay thuộc Thanh Trì – Hà Nội).
– Ông đỗ tiến sĩ và làm quan dưới thời Lê Cảnh Hưng.
– Sau khi nhà Lê mất, Ngô Thì Nhậm là người thông minh, cầu tiến nên khi nhà Lê mất, ông không mù quáng trung thành mà theo quân Tây Sơn.
– Sau khi vua Quang Trung lên ngôi, Ngô Thì Nhậm đã cùng với Quan Trung góp phần dựng nước.

2. Hành vi.

– Tình tiết tổng hợp: phim được viết để thông báo với toàn thế giới về chiến thắng của quân khởi nghĩa Tây Sơn và nguyện vọng của gia đình. Nhà vua đang tìm kiếm nhân tài để cùng mình xây dựng đất nước. Ngô Thì Nhậm đã thay mặt vua Quang Trung viết tờ trình này để phổ biến khắp thiên hạ.
– Danh hiệu: hiền nhân là bậc hiền nhân, người có tài có đức. Cách xử thế của người khôn ngoan là thu phục người tài giúp nước.
– Ngoại hình: 3 phần:
• Phần 1: Từ trời sinh ra hiền nhân: nêu vai trò của hiền nhân đối với vua, đối với nước.
• Phần thứ hai: Tiếp tục từ đầu tôi: ứng xử của người tài và nhu cầu của đất nước về người tài.
• Phần Ba: Khác: Con Đường Chiếu Minh Triết Của Vua Quang Trung.

II. Tìm hiểu các chi tiết.

1. Vai trò của hiền nhân.

– Khái niệm hiền nhân được Nho giáo xác định rõ ràng, hiền nhân là người vừa có tài vừa có đức, có thể phò vua trị vì thiên hạ, bình thiên hạ.
Trên chiếu, hiền nhân được ví như ngôi sao sáng, thể hiện sự tôn trọng của nhà vua đối với người hiền tài trong thiên hạ.
Người hiền tài có vai trò vô cùng quan trọng đối với vận mệnh của nhà vua và đất nước:
• Tác giả mượn quy luật của tự nhiên để nói về mối quan hệ giữa hiền nhân và quân vương. Nhân tài là ngôi sao sáng, quân vương là ngôi sao của Thần phương Bắc, mỗi ngôi sao đều hỗ trợ cho ngôi sao của Thần phương Bắc.
• Theo xã tắc, người tài phải vào hầu vua, giúp vua trị vì yên ổn đất nước.
-> Với lập luận đó, người hiền phò vua là hợp pháp, đó là ý trời, nếu trái ý trời là trái với đạo đức của dân. Có thể nói đây là một lập luận vô cùng sắc bén và thuyết phục.

2. Cách ứng xử của các bậc hiền nhân khi vua Quang Trung lên ngôi.

Một. Hành vi của người khôn ngoan.
Người tài trung thành với triều đại cũ, nhưng từ chối giúp đỡ vị vua mới.
Hầu hết mọi người chạy trốn khỏi nhà vua và trở về quê hương của họ để ẩn náu.
– Những kẻ có dã tâm hù dọa quan chức im lặng, không đem hết tài năng phục vụ nhà nước
-> Lời trần thuật như một lời quở trách nhẹ nhàng, vừa như chỉ lối cho kẻ sĩ đi theo con đường đúng đắn, dùng ơn trời giúp đất.
b. hành vi của nhà vua.
– Vua Quang Trung thực sự là một người hiền lành, không bạo ngược, nhưng thuyết phục bằng sự chân thành.
– Ông yêu mến người tài và quan tâm đến vận mệnh đất nước.
– Đại vương nghĩ mình nên khiêm tốn một chút để người sáng suốt hiểu được tấm lòng của người vì nước.
-> Quả là một vị vua tài giỏi và sáng suốt. Biết cách lấy lòng và thuyết phục người khác bằng sự chân thành của mình.
c. Tình hình đất nước lúc bấy giờ.
– Triều chính không yên.
– Biên giới không bình yên.
– Người dân còn yếu, chưa hồi phục sau chiến tranh.
– Vua không thấm khắp nơi.
-> Đây là thời điểm cực kỳ khó khăn để bắt đầu.
– Chính vì thế chúng ta cần những người hiền tài giúp vua cai quản đất nước.
– Một lần nữa tác giả khẳng định vai trò của nhà thông thái.
-> Về đoạn này muốn nói về cách ứng xử của bậc hiền tài Bắc Thần với vua Quang Trung. Đồng thời cũng thể hiện tấm lòng của vua Quang Trung. Và tình hình đất nước cần người tài giúp đỡ.

3. Con Đường Quang Trung.

– Các giai cấp đều có quyền đề cử người tài.
– Các quan được phép tiến cử người tài.
– Mọi người đều có quyền ứng cử.
– Trang trình bày kết thúc với một lời động viên khôn ngoan.
-> Đây là việc dân chủ mà Quang Trung đang làm cho đất nước. Quang Trung thực sự là vị vua có tư tưởng tiến bộ.

III. bản tóm tắt

– Đề nghị có tính xác đáng cao, lập luận vừa logic vừa hợp lý thể hiện tấm lòng thành khẩn của nhà vua, mời người hiền tài ra làm quan giúp nước, giúp vua. Điều này cũng khẳng định vai trò quan trọng của hiền nhân đối với đất nước.

Soạn bài “Gương hiền” của Ngô Thì Nhậm

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

– Ngô Thì Nhậm (1764 – 1803) hiệu Hi Doãn.
– Ông quê ở Thanh Oai, trấn Sơn Nam (nay thuộc Thanh Trì – Hà Nội).
– Ông đỗ tiến sĩ và làm quan dưới thời Lê Cảnh Hưng.
– Sau khi nhà Lê mất, Ngô Thì Nhậm là người thông minh, cầu tiến nên khi nhà Lê mất, ông không mù quáng trung thành mà theo quân Tây Sơn.
– Sau khi vua Quang Trung lên ngôi, Ngô Thì Nhậm đã cùng với Quan Trung góp phần dựng nước.

2. Hành vi.

– Tình tiết tổng hợp: phim được viết để thông báo với toàn thế giới về chiến thắng của quân khởi nghĩa Tây Sơn và nguyện vọng của gia đình. Nhà vua đang tìm kiếm nhân tài để cùng mình xây dựng đất nước. Ngô Thì Nhậm đã thay mặt vua Quang Trung viết tờ trình này để phổ biến khắp thiên hạ.
– Danh hiệu: hiền nhân là bậc hiền nhân, người có tài có đức. Cách xử thế của người khôn ngoan là thu phục người tài giúp nước.
– Ngoại hình: 3 phần:
• Phần 1: Từ trời sinh ra hiền nhân: nêu vai trò của hiền nhân đối với vua, đối với nước.
• Phần thứ hai: Tiếp tục từ đầu tôi: ứng xử của người tài và nhu cầu của đất nước về người tài.
• Phần Ba: Khác: Con Đường Chiếu Minh Triết Của Vua Quang Trung.

II. Tìm hiểu các chi tiết.

1. Vai trò của hiền nhân.

– Nho giáo xác định rõ khái niệm hiền nhân, hiền nhân là chỉ người vừa có tài vừa có đức, có thể phò vua trị vì thiên hạ, bình thiên hạ.
Trên chiếu, hiền nhân được ví như ngôi sao sáng, thể hiện sự tôn trọng của nhà vua đối với người hiền tài trong thiên hạ.
Người hiền tài có vai trò vô cùng quan trọng đối với vận mệnh của nhà vua và đất nước:
• Tác giả mượn quy luật của tự nhiên để nói về mối quan hệ giữa hiền nhân và quân vương. Nhân tài là ngôi sao sáng, quân vương là ngôi sao của Thần phương Bắc, mỗi ngôi sao đều hỗ trợ cho ngôi sao của Thần phương Bắc.
• Theo xã tắc, người tài phải vào hầu vua, giúp vua trị vì yên ổn đất nước.
-> Với lập luận đó, người hiền phò vua là hợp pháp, đó là ý trời, nếu trái ý trời là trái với đạo đức của dân. Có thể nói đây là một lập luận vô cùng sắc bén và thuyết phục.

2. Cách ứng xử của các bậc hiền nhân khi vua Quang Trung lên ngôi.

Một. Hành vi của người khôn ngoan.
Người tài trung thành với triều đại cũ, nhưng từ chối giúp đỡ vị vua mới.
Hầu hết mọi người chạy trốn khỏi nhà vua và trở về quê hương của họ để ẩn náu.
– Những kẻ có dã tâm hù dọa quan chức im lặng, không đem hết tài năng phục vụ nhà nước
-> Lời trần thuật như một lời quở trách nhẹ nhàng, vừa như chỉ lối cho kẻ sĩ đi theo con đường đúng đắn, dùng ơn trời giúp đất.
b. hành vi của nhà vua.
– Vua Quang Trung thực sự là một người hiền lành, không bạo ngược, nhưng thuyết phục bằng sự chân thành.
– Ông yêu mến người tài và quan tâm đến vận mệnh đất nước.
– Đại vương nghĩ mình nên khiêm tốn một chút để người sáng suốt hiểu được tấm lòng của người vì nước.
-> Quả là một vị vua tài giỏi và sáng suốt. Biết cách lấy lòng và thuyết phục người khác bằng sự chân thành của mình.
c. Tình hình đất nước lúc bấy giờ.
– Triều chính không yên.
Biên giới không bình yên.
– Người dân còn yếu, chưa hồi phục sau chiến tranh.
– Vương phi thâm nhập khắp nơi.
-> Đây là thời điểm cực kỳ khó khăn để bắt đầu.
– Chính vì thế chúng ta cần những người hiền tài giúp vua cai quản đất nước.
– Một lần nữa tác giả khẳng định vai trò của nhà thông thái.
-> Về đoạn này muốn nói về cách ứng xử của bậc hiền tài Bắc Thần với vua Quang Trung. Đồng thời cũng thể hiện tấm lòng của vua Quang Trung. Và tình hình đất nước cần người tài giúp đỡ.

3. Con Đường Quang Trung.

– Các giai cấp đều có quyền đề cử người tài.
– Các quan được phép tiến cử người tài.
– Mọi người đều có quyền ứng cử.
– Trang trình bày kết thúc với một lời động viên khôn ngoan.
-> Đây là điều dân chủ mà Quang Trung đang làm cho đất nước. Quang Trung thực sự là vị vua có tư tưởng tiến bộ.

III. bản tóm tắt

– Đề nghị có tính xác đáng cao, lập luận vừa logic vừa hợp lý thể hiện tấm lòng thành khẩn của nhà vua, mời người hiền tài ra làm quan giúp nước, giúp vua. Điều này cũng khẳng định vai trò quan trọng của hiền nhân đối với đất nước.